Erencan Çekiç
Tüm dünyada Covid-19 salgınıyla birlikte artan derin yoksulluk ve Türkiye’de Roman öğrencilerin uzaktan eğitime erişimde yaşadığı sıkıntıların gölgesinde REF RARE Burs Programını REF Türkiye Kolaylaştırıcısı Serkan Baysak ve Trakya Edirne Genç Romanlar Derneği Proje Yönetici Tuba Akın ile konuştuk.
Tüm dünyada geçmişten günümüze kadar Roman öğrencilerin eğitimde yaşadığı fırsat eşitliği sorunu ve Covid-19 salgınıyla birlikte Roman öğrencilerin uzaktan eğitime erişimde yaşadığı sıkıntıların giderek arttığı bir dönemden geçiyoruz. Özellikle Türkiye’de eğitim, yoksulluk ve insan hakları alanında çalışan tüm derneklerin ve platformların salgın sürecinde gündeme getirdiği Roman öğrencilerin uzaktan eğitimde yaşadıkları olumsuz deneyimleri de görmekteyiz. Tam da bu sırada Avrupa Birliği (AB) tarafından finanse edilen, Roma Education Fund (Roman Eğitim Fonu-REF) tarafından yürütülen ve Trakya Edirne Genç Romanlar Eğitim Yardımlaşma Dayanışma Kalkınma ve Kültür Derneğinin (TEYRA) uygulama ortağı olduğu Avrupa Birliği bölgesel aksiyon “Batı Balkanlar ve Türkiye’de Eğitime Devam Eden Roman Gençler İçin Eğitim Fırsatlarını Arttırma” projesi kapsamında lise ve üniversite eğitimlerine devam eden Roman gençlere yönelik uygulanan REF RARE burs başvurularının Türkiye genelinde başladığını öğrendik.
Roman Medya olarak REF RARE burs programı ile ilgili detayları aktarmak üzere REF Türkiye Kolaylaştırıcısı Serkan Baysak ve TEYRA bünyesinde proje müdürü olarak görevini sürdüren Tuba Akın ile bir röportaj gerçekleştirdik.
İlk olarak REF Türkiye Kolaylaştırıcısı görevinde bulunan Serkan Baysak ile gerçekleştirdiğimiz röportajda kendisine Roman Eğitim Fonu çalışma sistemi, eğitimde fırsat eşitliği ilkesi, yapılan burs çalışmalarının Roman gençlere dönük katkıları ve REF RARE bursunun Roman gençler için önemini sorduk.
“Roma Eğitim Fonu nasıl bir kurum? Çalışmalarında hangi kurumlarla birlikte hareket eder ve kuruluş hikayesinden biraz bahseder misiniz?”
“Roman Eğitim Fonu (REF), 2005 yılında kurulan ve Romanlar ile Roman olmayanlar arasında eğitime ulaşmada oluşan farkı kapatmaya kendini adanmış uluslararası bir vakıftır. Orta, Doğu, Güneydoğu Avrupa ve Türkiye’de aktif ve büyüyen bir temsilcilik ağıyla REF, kaliteli ve kapsayıcı eğitime inancını paylaşan kuruluşlara, bireylere hibe ve burs sağlamaktadır. Özellikle Roman gençleriyle hareket edip gençlere fırsat eşitliği sağlamaya destek veren kuruluşlar öncelikli çalışma partnerleridir.”
“Roma Eğitim Fonu çalışmalarına baktığımızda fırsat eşitliği noktasını özellikle önemsediğiniz görülüyor. Çalışabileceğiniz birçok alan varken neden eğitimde fırsat eşitliğine odaklanıyorsunuz?”
“Dünyanın her yerinde Romanların sorunlarına çözüm konuşulmaya başlandığı zaman ilk akla gelen çözüm “Eğitim” olmaktadır. Bunun dışında kurum olarak tüm Roman çocuklar ve gençler için eğitim hakkının inkâr edilemez olduğunu, eğitim fırsatları ve uygulamalarının herkes için eşit olduğu bir dünyada yaşamayı arzuluyoruz. Bu sebeple Roman gençlerin eğitimde fırsat eşitliği sağlamaya odaklanıyoruz.”
“REF tarafından yapılan çalışmalar ve verilen burslarla ilgili birçok öğrencinin yaşamlarına etkiniz oluyor. Bu faaliyetlerle vakfın biraz daha dışarısına çıkarak Roman hareketine dair ne gibi katkıları olduğunu düşünüyorsunuz?
“REF: Dünüm, Bugün ve Yarınımız” olarak bu soruyu kısaca böyle özetliyorum. Üniversiteyi kazandığımda çok sevdiğim destekçiler sayesinde Roman Eğitim Fonu ile tanıştım. O dönem beni destekleyerek eğitimimi bitirmemi sağladılar. Bugün REF adına “Türkiye Kolaylaştırıcısı” olarak çalışıyorum ve hayalimde olan işi yapıyorum. Hepimiz Romanların kısır döngü haline gelmiş sorunlarının çözümünde eğitimin yerinin ve öneminin farkındayız. Roman Eğitim Fonu gerek ulusal gerekse uluslararası destek programları sayesinde birçok gencimiz kendini geliştirerek yaşadığımız sorunların çözümün parçası olarak ve yarınlarımızın daha iyi olabilmesi için katkı veriyor ve vermeye devam edeceklerdir.”
“Batı Balkanlar ve Türkiye’de Roman Öğrenciler ve Roman Gençler için Eğitim Fırsatlarını Arttırma” projesi ve özelinde son günlerde çağrılarını gördüğümüz “REF RARE Burs Programı” hakkında biraz bilgi verir misiniz? Bursun hedef kitlesi hakkında neler düşünüyorsunuz?
“REF RARE Burs programlarının Türkiye’de Roman gençler için iyi bir önemi var. Lise düzeyinde ülkemizde Romanlara yönelik uygulanan tek burs programı diyebilirim ya da benim bildiğim tek burs programı desem daha doğru olacak. REF RARE Üniversite programı da özellikle sağladığı burs miktarı açısında ayrı bir öneme sahiptir. Türkiye standartlarında çok iyi destek miktarı verilmesi öğrencilerin eğitimine ve bireysel gelişimine odaklanma konusunda büyük olanaklar sağlamaktadır.”
“Bu burs programının Türkiye’de bulunan Roman gençlere ve Roman hareketine iyi katkıları elbette olacaktır. Kısaca sizi en çok etkileyen katkısı nedir?
“Aslında REF RARE projeleri sadece burs programından oluşmuyor ve asıl önemli olan ise verdiği diğer destekler. Örneğin sağlanan mentörlük programı benim için büyük değişimin en önemli adımıdır. Sonuç olarak şu an öğrenciler mentörleri aracılığıyla tüm sorunlarına bir çözüm yolu bulma şansına sahipler; kariyer planlaması ve ayrımcılığın yıktığı özgüvenin geri kazanılması ilk aklıma gelen önemli kazanımlardır. Bunun dışında “Profesyonel Gelişim Programı” öğrencileri iş dünyasının taleplerine göre eksik oldukları konularda kendilerini geliştirmelerine olanak verirken, iş dünyasına da doğru ve hazır şekilde geçişlerine olanak sağlıyor. Bunlara ek olarak verilen “staj ödeneği desteğiyle” staj imkânı sağlayan kurumların üzerine maddi yük getirmeden öğrencilerimin istedikleri alanlarda ve firmalarda staj yapmalarını hatta sonrasında o firmalarda iş hayatına geçişlerini sağlamaktadır. Bunlara ek olarak öğrencilerin farklı sektörleri firmaları tanıması için şirketlerle öğrencileri buluşturma çalışmaları da öğrencilerin hayallerinin uzak olmadığını iş verenlerden ve oradaki çalışanlardan duyması kendilerine olan inançlarını arttırması adına önemli bir uygulamadır. Kısaca özetlemek gerekirse REF RARE bursunda program yöneticisi değil de öğrenci olmayı tercih ederdim.”
Röportajın ikinci kısmında REF RARE Burs Programının uygulama ortağı olan Trakya Edirne Genç Romanlar Eğitim Yardımlaşma Dayanışma ve Kültür Derneği bünyesinde Proje Müdürü olarak görev yapan Tuba Akın’a burs başvurusu işleyişini, kimlerin başvurabileceğini, başvuru şartlarını ve Roman gençlerin eğitim hayatlarına ne gibi etkileri olacağı konusunda sorular yönelttik.
“Merhaba öncelikle sizi tanımak isteriz ve Trakya Edirne Genç Romanlar Eğitim Yardımlaşma Dayanışma Kalkınma ve Kültür Derneği hakkında biraz bilgi verebilir misiniz?”
“Merhaba, öncelikle platformunuzda bize yer ayırdığınız için teşekkür ederim. Ben Tuba Akın. Trakya Edirne Genç Romanlar Eğitim Yardımlaşma Dayanışma Kalkınma ve Kültür Derneği’nin uygulama ortağı olduğu ve Roman Eğitim Fonu’nun (REF) yürüttüğü “Batı Balkanlar ve Türkiye’deki Roman Öğrenciler ve Roman Gençler için Eğitim Fırsatlarının Arttırılması” programının hem lise hem üniversite düzeyi uygulanan projelerinde proje yöneticisi olarak görev almaktayım. Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyoloji bölümünden 2018 yılında mezun oldum. 2017 yılında Avrupa’da düzenlenen “Roman Kimlikleri, Temsiliyetleri ve Romanlara karşı yapılan Ayrımcılık” konulu uluslararası bir yaz okuluna katıldıktan sonra Roman toplumunun yaşadığı sorunlar akademik çalışmalarımda da odaklandığım konu oldu. Halen Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyoloji Bölümü’nde Yüksek lisans çalışmama devam etmekteyim.
Trakya Edirne Genç Romanlar Eğitim Yardımlaşma Dayanışma Kalkınma ve Kültür Derneği 2017 yılında özellikle gençlik çalışmalarının Roman gençler özelinde genişletilmesi ve geliştirilmesi amacıyla kurulmuştur. Ayrıca, kurulduğu bölge olan Trakya bölgesindeki Roman toplumuna karşı olan önyargıların ortadan kaldırılmasına yönelik çalışmalar, projeler ve politikalar üretmek de kurulma amaçları arasında yer almaktadır. Roman gençlerin eğitim hayatında karşılaştığı sorunlara birlikte çözüm bulmak, gençler arasında eğitime devamlılığı sağlamak ve eğitim hayatının ileri kademelerine katılımlarını teşvik etmek öncelikli hedeflerdir. Bu anlamda derneğin en önem verdiği faaliyetlerinden biri Roman rol model gençler ile eğitim hayatının başlarında olan lise ve üniversite öğrencilerini bir araya getirerek tecrübe paylaşımları yapılan gönüllü mentörlük uygulamasıdır. Dernek, Roman gençleri ve ailelerinin bir arada katıldığı çeşitli kültür-sanat etkinlikleri düzenleyerek gençlerin eğitim hayatına katılım ve eğitimlerini sürdürme motivasyonlarında ailelerinin de aktif rol üstlenmesinde kolaylaştırıcı rol oynamaktadır. Sportif faaliyetlerle, Roman gençlerin farklı branşlarda başarı sağlaması teşvik edilmekte ve madde bağımlılığı ile mücadelenin yanı sıra gençler arasında disiplin olgusunun oluşması sağlanmaktadır. Derneğin bir diğer önem verdiği konu ise Roman gençlerin insan hakları temelinde gelişimlerini sağlamaktır. Bu konuda bünyesinde çeşitli eğitim ve atölyeler düzenlemektedir. Bu çalışmaların içeriğinde var olan sosyal dışlanmadan dolayı yaşanan olumsuz süreçlere karşın her Roman bireye insan hakları ve toplumsal haklar yapısının anlatılması yer almaktadır. İlerleyen süreçler içerisinde var olan ekibimizle birlikte stratejilerimize uygun çalışmalar, politikalar ve projeler üreterek Roman vatandaşların hak temelli çalışmalara katılımlarını sağlamak ve kişisel, toplumsal ve akademik eğitimlerini desteklemek hedeflerimizdir.”
“Bu projenin bu Roman öğrencilerle buluşma hikayesinden kısaca bahseder misiniz? REF “Batı Balkanlar ve Türkiye’de Roman Öğrenciler ve Roman Gençler için Eğitim Fırsatlarını Arttırma” için çağrıya çıktığınızda bu proje başvuru yapmanızda sizi motive eden şey neydi?”
“Proje ekibi olarak, önceliğimiz Roman gençlerin hem akademik hayatlarında hem çalışma hayatlarında yaşadıkları olumsuzlukları en aza indirebilmek ve onların eğitim ve çalışma hayatına katılımlarında motivasyonlarını arttırabilecek çözümler üretmekti. Burada en önemli nokta Roman öğrencilerin yaşadıkları maddi zorlukların onların eğitim hayatlarına devam etmede temel engel olmasıdır. Bu projenin içerisinde yer alan burs programı ile Roman gençlerin temel eğitim olanaklarına erişmede yaşadıkları birincil sorunu çözmede onlara yardımcı olabileceğimizi düşündük. Ayrıca, Trakya Edirne Genç Romanlar Derneği, geçen yılki REF RARE burs programında Türkiye uygulayıcısı derneğe bağlı kuruluş olarak Edirne’deki partner dernek görevini üstlenmiştir. Derneğin uygulama konusundaki tecrübelerini, proje ekibinin daha fazla Roman gence ulaşma motivasyonu ile birleştirerek proje başvurusunda bulunma kararı aldık. Süreci planlamak ve başvuruyu tamamlamak kısa sürede yoğun bir çalışma süreci gerektirse de gençlere daha iyi fırsatlar yaratma ortak amacında buluşan bir ekiple bu süreci verimli bir şekilde ilerlettik. Bu vesileyle, proje ekibindeki arkadaşlarıma şimdiye kadar verdikleri emek ve özverili çalışmaları için teşekkür etmek isterim.”
“Türkiye’de çok fazla sayıda burs programı var. REF RARE Burs Programını diğer burs programlarından ayıran faktörler nelerdir? Bu burs Türkiye’de bulunan Roman gençlerin sorunlarına hitap ediyor mu?”
“Türkiye’de çeşitli burs programları bulunmakla birlikte doğrudan Roman gençleri hedefleyen ve onların sorunlarına doğrudan çözüm arayan bir program şimdilik bulunmamakta. Bu anlamda REF RARE burs programı Türkiye’deki diğer programlardan ayrılıyor. Türkiye’de birçok Roman genç eğitim materyallerine, profesyonel gelişim kurslarına ve eğitimle ilgili çeşitli kaynaklara ulaşımda hem maddi hem de motivasyonel anlamda daha fazla zorluk yaşamaktadır. REF RARE bursu sayesinde, Roman gençler burs ile birlikte eğitim kaynaklarının temininde yaşadıkları zorlukları aşabilecek bir maddi kazanım elde edecekler, aynı zamanda burs programı içerisinde sağlanan mentörlük çalışması, çeşitli profesyonel destek kursları ve rehberlik hizmetleri ile akademik anlamda ve kişisel anlamda kendilerini geliştirebilecek fırsatlara erişeceklerdir. Özellikle okullarında ve diğer sosyal çevrelerde yaşadıkları ayrımcılıklara karşı da Roman rol modellerin görev aldığı mentörlük programıyla sosyal destek de bu gençlere sağlanacaktır. Kısaca, bu burs programının doğrudan Roman gençlerin temel sorunlarının çözümünde destekleyici özellikleri, bu programı Türkiye’deki diğer burs programlarından ayıran en temel unsurdur.”
“Roman öğrenciler bu burstan yararlanmak için neler yapmaları gereklidir. Sağlaması gereken şartlar nelerdir? Bu burs ile sağlayacakları kazanımların hayatlarına ne gibi etkileri olabilir?”
“Bu yıl hem salgın önlemleri kapsamında hem de öğrencilerin daha kolay başvuru yapabilmeleri adına süreci online olarak planladık. Lise öğrencileri için gerekli şartlar; öğrencinin Roman olması, Lise 3. Sınıf ya da Lise 4. Sınıfta okuyor olması olarak belirlenmiştir. Üniversite öğrencileri için ise öğrencinin Roman olması ve 2020/21 akademik yılı dâhilinde lisans öğrenimi görüyor olması temel şartlardır. Bunun dışında yararlanıcıların seçiminde başarı seviyeleri, sosyo-ekonomik durumları, burs ile ilgili geliştirdikleri motivasyonları önemli kriterlerden olacaktır. Toplumsal cinsiyet eşitliği yararlanıcı seçimlerinde gözetilecektir. Öğrenciler bu burs sayesinde bahar eğitim döneminde eğitimleri için gerekli maddi desteğe sahip olacaklardır. Uzaktan eğitimlerinde yaşadıkları teknolojik sorunları azaltabileceklerdir. Mentör programı ile eğitimlerinin devamlılığını sağlamak ve akademik başarılarını arttırmak adına profesyonel destek edineceklerdir. Formal eğitim sisteminin yanı sıra kişisel gelişimlerini destekleyecek kurslarla kendilerini istedikleri alanlarda geliştirebileceklerdir. Yükseköğrenime geçiş sürecinde hem rehberlik hizmetiyle hem de bilgilendirme toplantılarıyla destek mekanizmalarına sahip olacaklardır. İstihdam edilebilirlikleri ise çeşitli staj fırsatları ve eğitimlerle kolaylaşacaktır.”
“Bu başvuruları sizin sisteminiz üzerinden mi yapıyorlar? Kabul edildikten sonraki süreç nasıl işliyor? Geçmiş dönemde gerçekleşen başvurular ve bu dönem gerçekleşmesi beklenen başvuru sayısı nedir? Genel olarak hangi tarafa (Üniversite mi yoksa lise mi) daha çok talep olmaktadır?”
“Evet. Derneğin resmi internet sitesi olan https://www.gencromanlar.com/ adresi üzerinden hem lise düzeyi hem üniversite düzeyi başvuru kılavuzlarına ulaşabilir başvurmak isteyen öğrenciler. Bu kılavuzların yanı sıra öğrencilerin başvuru süreçlerini kolaylaştırmak adına hazırladığımız başvuru videosunu izleyebilir ve gerekli formlara aynı sayfadan ulaşabilirler. Başvuru öncesi, başvuru sürecinin eksiksiz tamamlanması için videoyu mutlaka izlemelerini öneriyoruz. Sonrasında lise öğrencilerinin; sayfa üzerinden indirdikleri başvuru formu, e-devlet üzerinden alabildikleri öğrenci belgesi, not bilgilerini içeren belge ve kimlik ya da nüfus kayıt örnekleri şeklinde dört belgeden oluşan başvuru paketini trakyaedirnegencromanlar@gmail.com adresine göndermeleri ile başvuruları tamamlanmaktadır. Üniversite öğrencileri ise sayfa üzerinden indirdikleri başvuru formu, e-devlet üzerinden alabildikleri öğrenci belgesi, transkript belgesi ve kimlik ya da nüfus kayıt örnekleri ile aynı şekilde başvuru paketlerini derneğin mail adresine yollayarak başvurularını tamamlamış olacaklardır. 19 Şubat 21 tarihine kadar öğrenciler başvuru yapabilecektir. Başvuru süreci tamamlandıktan sonra öğrencilerin başvuruları daha önce de bahsettiğim kriterlere göre alanda profesyonel deneyimi olan bir seçim komitesi tarafından değerlendirilecek ve 84 lise düzeyi yararlanıcı, 20 üniversite düzeyi yararlanıcı liyakate dayalı bir seçim ile seçilecektir. Diğer başvuru sahiplerine ret mailleri atılırken, kabul edilen öğrencilerle iletişime geçilip burs sözleşmeleri imzalanacaktır. Geçmiş dönemde burs yararlanıcı sayısı ile burs başvuru sayısı eşit sayıda kaydedilmiştir. Bu yıl başvuru sayılarının artacağına inanıyoruz. Genel olarak üniversite düzeyinde talepler daha fazla olmakta. Son olarak, başvuruda bulunacak tüm öğrencilere başvuru süreçlerinde destek olacak iki proje asistanımız ile süreçlerini kolaylaştırmak için elimizden geleni yapacağımızı belirtmek isterim.”
Katılımları için REF Türkiye Kolaylaştırıcısı Serkan Baysak ve TEYRA Proje Yöneticisi Tuba Akın’a teşekkür eder, çalışmalarında kolaylıklar dileriz. REF RARE Burs Programına başvuracak adaylara şimdiden başarılar diliyoruz.
